Erzurum Ortabahçe (Cinis) Köyü ve Ermeni Katliamları

Sizlere memleketim olan Erzurum'un Aşkale ilçesine bağlı Ortabahçe(Cinis) köyünden bahsedeceğim.Yıllar öncesine kadar yemyeşil bahçeleri,ormanlık arazileri ve şirin evleriyle yaşayanlara her türlü nimeti cömertce veren fakat 25 Mart günü yaşanan depremle yerlebir olan güzel köyümde geçmişte yaşanan Ermeni zulmüne de yer vereceğim.Neredeyse tamamı yıkılan evlerin
tamamına yakını boşaltılmış ve yerine yeni yerleşim merkezinde yapılan prefabrik konutların köyümüzün herşeyini alıp götürdüğünü üzülerek belirtmek isterim.Artık tek tip evlerde bir site yaşantısına alışmak zorunda kalan insanlarımız köylerine uğramaz oldular.Şimdi isterseniz bu eskinin şirin ve güzel , şimdinin tek tip evleri ve solgun üzgün ağlamaklı yaşantısına ayak uydurmaya çalışan hüzünlü köyün tarihçesine bir bakalım..

27 Haziran 1829 tarihinde Ruslar tarafından işgal edilen Aşkale, 14 Eylül 1829’ da imzalanan Edirne Muharebesi ile Rus işgalinden kurtarılmış, 1877 – 1878 Osmanlı – Rus Harbi’nde ( 93 Harbi ) Ruslar tarafından ikinci kez işgal edilmiştir. Ermeni çeteleri 1918 yılı Şubat ve mart aylarında Erzurum’da tam bir soykırıma girişmiş. Ruslarla bir olup ellerindeki silahları haince masum insanımıza çevirip adına Taşnak denilen Ermeni çeteleri insan, tarih, medeniyet adına ne varsa yakıp yıkmışlardır.Aşkale’nin köylerinde feryatlar arşa yükselmiştir.. Bu köylerden biri olan eski ismi Cinis şimdiki adı Ortabahçe köyünde hamile kadınların karınlarını parçalayıp, bebekleri süngülerine takıp çevire çevire duvara attıklarını tarih yazmaktadır.

Cinis köyünde âdeta bütün vahşetlerini sergilemişler, hayvandan da aşağı lanetlerin en şerlilerini işlemişlerdir. Öldürdükleri masum insanların vücutlarını parçalayıp, çivilerle duvarlara asmış, tandır başlarında ekmek ve yemek pişirilen yöre halkı tarafından Tandır evi diye adlandırılan bölgelerde kadınların karşılarında erkeklerini kazıklara geçirip vahşiliğin en çılgınlığını işlemekten geri durmamış, Kadın–erkek, genç–ihtiyar camiye toplayıp ateşe vermişlerdir. Öylesine nefret kusuyorlarmış ki, ahırları, samanlıkları ateşe veriyor sokaklardaki köpekleri bile öldürüyorlarmış.3 Mart 1918 tarihinde Aşkale ilçesini düşman işkalinden kurtaran Kazım Karabekir Paşa ve ordusu, diğer ilçelere hızla ilerliyorlardı. Her gün yeni köyler, ilçeler kurtarılıyordu. Yanmış yıkılmış köyler, cesetler ortadaydı. Kimisinin üzerinden daha dumanlar çıkıyordu.

Birinci kafkas komutanı olan Kazım Karabekir Paşa Erzurum çevre köy ve İlçelerde gördüklerini şöyle anlatıyordu: "Facianın böylesini hiç görmemiştim. Süngülenmiş ve yakılmış cesetlerin başındaki ağlaşma ve bağrışmalar, insanın tüylerini ürpertiyordu cenazeler, insanın aklını oynatacak bir halde idi. Bütün çocuklar süngülenmiş, yaşlılar ve kadınlar samanlıklara doldurulup, yakılmış, gençler baltalarla parçalanmıştı. Çivilere asılmış ciğer ve kalpler görülüyordu. Sanıyorum ki, yeryüzünde bu kadar feci sahneyi gören gözler pek azdır,insanların iyi duygularından mahrum kalınca hayvanlardan daha vahşi bir mahluk olabileceklerini ibretle seyrettik. Bütün bu dehşetli sahneler Erzurum'a ve oradaki zavallılara yardıma koşmaya bizi mahkum etmişti." Köy düşman işkalinden kurtulduktan sonra köy halkı büyük sıkıntılar yaşamıştır.25 Mart 2004 günü, saat 21:30’da büyüklüğü 5.1 ve 28 Mart 2004 günü saat 06:51’de 5.3 büyüklüğünde olan Akale depreminde Ortabahçe (cinis) köyü çok büyük zarar görmüş can kaybı olmamıştır.Köyün eski yerleşim alanı deprem sonrası değiştirilip köyün girişine Devlet tarafından deprem kunutları yaptırlmıştır.Deprem konutlarının yapıldığı inşaat alanındaki kazı sırasında Müslümanlar'a ait olduğu ileri sürülen insan kemikleri ve kafatasları bulundu. Toplu mezarda Müslüman mezarlarında bulunan ve 'mertek' adı verilen tahta parçalarına da rastlanırken, kemik parçalarının arasında eski çizmelerle çarıklar da bulundu Erzurum Tarih kaynaklarına göre 657 Türk'ün Ermeniler tarafından katledildiği toplu mezarlardan biri olduğu sanılmaktadır. Yine Erzurum tarihi kaynaklarına göre köyde 30m. Yüksekliğinde 270m. Uzunluğunda bir kale olduğu belirtilmiştir. Burada yapılan kazılarda birçok tarihi eser çıkartılmış yapılan araştırmalar sonucu Kale taş duvarlarının zamanla sökülerek kullanıldığı anlaşılmaktadır. Cinis´te ki Höyük ile ilgili bilgi (sehit tepesi diye de adlandirilir): 5000 yıl öncesinden başlayan ve ardından MÖ 2.bin, 1.bin ve Urartu dönemlerinde yerleşilen höyüğün tüm toprağı Ortabahçe (Cinis) köyünün evlerini ve stadyumunu yapmak için kullanılmış. Yalnızca höyüğün orijinal yukseltisini gösteren temsili bir tepe kalmış. Şimdi höyüğün olduğu yer tezek bahçesi olarak kullanılmaktadır temsili tepeyi yok etmemek adına Jandarma komutanlığı tepeden toprak çekimini yasaklamıştır.

İşte böyle..Şimilerde köyümden kalan tek tip sıra sıra ruhsuz evlerimiz ve Köy mezarlığında bulunan Ermeniler tarafından katledilen insanlarımızın bulunduğu toplu mezar ve anıtı..Şimdilerde Soykırım yaygaralarıyla bizi boğmaya çalışanların zamanında benim atalarıma yaptıklarını görmezden gelmeleri insanın canını yakıyor.Onların bir delili yok ama bize yaptıkları soykırımın dedlili Erzurum'un Aşkale ilçesine bağlı o eski güzel Ortabahçe köyünde.İsteyen gelip bakabilir..Delilse delil...